Maria Montessori’nin kavramları basitten karmaşığa, somuttan soyuta öğretecek şekilde tasarladığı her araç kendisinden sonra gelecek araçlar için alt yapı oluşturur.
Montessori araçları ve çalışmaları tasarlanırken hata kontrol özelliğine sahip olmaları amaçlanır. Çocukların, hatayı bir yetişkinin yardımına ihtiyaç duymadan, önce kendilerinin fark etmesini tercih ettiklerini belirten Maria Montessori’ye göre hata yapmak öğrenmenin doğal bir parçasıdır ve bir iç disiplin geliştirerek, çocuğun güven ve karar verme yeteneğinin gelişmesine destek olur.
Hata kontrol özelliği, çocukların çalışırken hatalarını kendilerinin fark etmesini sağlar. Bu sistem Montessori öğrenim materyallerinin otodidaktik (kendi kendine öğrenme) doğasını etkiler. Bu da çocuklara kalıcı geri bildirimler verir. Bu özellik ile çocukların bağımsız olmaları, kendilerine saygı duymaları ve iç disiplin geliştirmeleri amaçlanmıştır.
Çocuğun gelişiminde önemli rol oynayan Montessori araçları çocuğun bu gelişim alanlarıyla doğrudan ilişkilendirilmiştir.
1.Günlük Yaşam Materyalleri
Montessori eğitimi ile çocuğun ilk tanıştığı çalışmalar olan Günlük Hayat Uygulamaları çocuk için ev ve okul arasında rahat bir geçiş sağlar. Günlük hayattaki bu çalışmalar, çocukların evlerinde günlük yaşamın bir parçası olarak gördükleri şeyleri içermektedir. Çamaşır yıkama, ütü yapma, bulaşıkları yıkama, çiçekleri düzenleme, süpürme, ayakkabı cilalama, toz alma gibi alıştırmalarla çocukların ellerini kullanma becerilerini ve çevredekileri keşfetme yeteneklerini geliştirilir. Gerçek yaşamdan etkinlikler Montessori eğitiminde çocuğun kendine yeterliliğini geliştirmek için oldukça önemli görülmektedir.
Gözlemleri sırasında çocukların evde bu tür araçlarla çok fazla ilgilendiklerini gören Maria Montessori, çocukların bağımsız ve kendilerine yeterli olmalarını ister, çocuklara doğru zamanda doğru sorumluluklar vererek çocukların kendi temel ihtiyaçlarını karşılamak için becerilerini geliştirmeleri gerektiğini düşünür çünkü bireyler bağımsız oldukça kendilerine yetebilme duyguları artar ve kendine yeterli olan bireyler de özgüvenli olurlar.
Günlük Yaşam Materyalleri Kazanımları
- Çocuğa hareketlerini kontrol etmeyi, sabırlı olmayı öğretir.
- Çocuk için ev ve okul arasında rahat bir geçiş sağlar.
- Düzen anlayışını geliştirir.
- Öz bakım becerisi sağlar.
- Zarafet ve Nezaket öğretir.
- Çocuğun temel ihtiyaçlarını “Kendi başına yapabilmeyi” öğreterek, özgüvenli olmalarını sağlar.
- Konsantrasyon süresini arttırır.
- Her çalışmanın farklı aşamalarındaki mantıksal sırayı kavramasını sağlar.
- Hizalamayı ve dengede durmayı öğretir.
- El göz koordinasyonunu geliştirir.
- Parmak, bilek, kol, dirsek ve omuz kaslarını geliştirir.
2-Duyu Materyalleri
Öğrenmenin temelinde duyuların çok önemli bir rolü olduğuna inanan Maria Montessori görme, işitme, koklama, tatma ve dokunma duyularına yönelik araçlar tasarlamıştır. Gözlemleriyle çocukların hareket ihtiyaçlarını fark etmiş ve çocukların sabit durmadıkları, hareketli bir eğitim ortamı tasarlamıştır. çalışmalarını hareketli tasarlamıştır. Böylece çocukların gelişiminde önemli yeri olan devinduyumsal ve stereognostik duyuları da etkin kullanmayı sağlayan bir eğitim yöntemi ortaya çıkarmıştır. Çocukların hareket edebildikleri zaman beyin kapasitelerinin arttığı bilimsel ispatları olan bir gerçektir. Montessori Eğitimi geleneksel eğitimlerden farklı olarak çocuğa hareket imkanı veren tek yöntemdir.
Günümüzde yapılan nörolojik deney ve çalışmalar, beynimizin korteks tabakasında her duyunun özel bir alana sahip olduğunu ortaya koymuştur. Kortekste en büyük alanın ellerimize ait olduğu ve ellerimizden giden hareket ve konum/koordinat bilgisinin bu alanda saklanarak, diğer alanlarda kodlanan bilgilerle ilişkilendirildiği ispat edilmiştir. Bu durum beyin kapasitesini doğrudan etkiler.
Çocukların ellerinden aldıkları bilgi öğrenme sürecindeki en kıymetli bilgidir. Beyinde hem motor hem duyumsal olarak ellerden gelen bilginin işlendiği alan diğer duyulardan gelen bilginin işlendiği alanla kıyaslandığında oldukça büyüktür. Bu nedenle Montessori Araçları’yla çalışmak çocukların beynine yüksek miktarda kaliteli uyaran yollar.
Duyu Araçları çocuğun en çok devinduyumsal ve stereognostik duyuları ile görme duyusunu etkileyerek çalıştırır. 3 Boyutlu dünyayı tanımlamaya yarayan bilgiler bu Montessori Araçları sayesinde çocuğa iletilir. Uzun-kısa, büyük-küçük, geniş-dar ya da kalın-ince gibi.
Pembe Kule ile çalışan çocuk önce boyut kavramını sonra boyutlara göre sıralamayı ve büyük-küçük kavramını dokunarak, eliyle ve hatta tüm bedeniyle ölçerek öğrenir. Geleneksel eğitimde bu kavramlar çocuklara soyut bir şekilde öğretilmeye çalışılırken, bahsettiğimiz gibi kavramların somut hale gelmesi ancak Montessori Araçları ile mümkün olmuştur.
Duyu Materyalleri Kazanımları
- Çocuğun çevresiyle ilişki kurmasını sağlar.
- Konsantrasyonu/dikkat yoğunluğunu arttırır.
- El – göz koordinasyonun gelişimini destekler.
- Hizalamayı ve dengede durmayı öğretir.
- Matematiğe hazırlar ve hacim ya da alan bilgisinin temellerini oluşturur.
- Duyuları hassaslaştırır.
- Yaratıcılığı geliştirerek sanat ve estetiğe karşı duyarlılığı arttırır.
- İnce ve kaba motor gelişimini destekler.
- Benzerlikleri fark etme ve bunları eşleştirme yeteneği kazandırır.
- Zıtlıklar arasındaki farklılıkları görmesini sağlar.